Lebowski & zijn Club van de maand
Lebowski is de uitgever achter het fenomenale succes van Stoner.
Een klassieker uit de Amerikaanse literatuur. Sindsdien is het Lebowski
kennelijk naar het hoofd gestegen. Wij hebben anders geen verklaring
voor hun nieuwste stunt: de maandelijkse uitgave van een nieuwe klassieker,
die alleen word geleverd aan honderd geselecteerde boekhandels.
De rest kan de boom in.
Is dit een nieuw verdienmodelletje uit de hoge hoed van onze vaste
boekenprijsbestrijder Oscar van Gelderen? Ik vrees qua bedoeling van wel.
Want deze honderd boekhandels moesten wel beloven op voorhand
vijfentwintig exemplaren (nou, vijftien is ook goed) af te nemen.
Een eenvoudig regensommetje leert dat dit een minimale afzet creëert
van 1500 tot 2500 exemplaren per maandelijkse 'worp'.
Dat lijkt misschien niet zoveel, maar dat zijn getallen waar Lebowski
itstekend mee wegkomt. Een fijn verdienmodelletje dus.
Maar wat is daar nu mis mee? Ik zal het u uitleggen.
Met deze Club van 100 veroorzaak Lebowski een grove tweedeling in
boekenland. Aan de ene kant de (grote) winkels die zich genoemde
verplichte aantallen kunnen permitteren. Aan de andere kant de
boekwinkels die dat niet kunnen.
Om de schijn op te houden dat dat niét zo is, spreekt Lebowski over een
kwalitatief onderscheid tussen trendsetters en volgers. Trendsetters,
dat zijn winkels ‘die gerund worden door literaire fijnproevers, die vanaf
het begin hun nek hebben uitgestoken voor dit soort boeken’. En volgers,
ach ja, dat zijn winkels die er een beetje achteraan sukkelen.
Lebowski poogt hier doorzichtig veren te steken in de achterwerken van de
uitverkoren club van 100. De neuzen gaan krullen en Lebowski denkt: kassa.
Want als we de lijst van die honderd boekhandels nader beschouwen
blijft slechts een overtuigende karakteristiek overeind: hun kwantitatieve
verkooppotentie. Er zit geen kleine literaire boekhandel bij.
Hieruit zou u kunnen afleiden dat wij ons als kleine literaire boekhandel
onheus bejegend voelen door deze vorm van uitsluiting. Dat zeker ook.
Maar we ervaren deze hypocriete tweedeling vooral als buitengewoon
oncollegiaal. En ik neem het Lebowski kwalijk dat zij met die Club van
de Month, mijn gewaardeerde collega's heeft verleid aan deze tweedeling mee
te doen. Ik sprak de eigenaar van de Tribune, een prachtwinkel in Maastricht,
wat die er van vond. ‘Nee, zo had hij het nog niet bekeken’.
Er is nog iets anders dat mij mateloos irriteert aan de opstelling van
Lebowski. De directeur Oscar van Gelderen legde in Humo uit wat hem
bezielde met die Club van 100. Hierin positioneert hij zich zo’n beetje als de
missionaris van de vergeten klassiekers. Alsof hij de hoeder is van al die
verborgen schatten in de wereldliteratuur. Met die Stoner heeft van Gelder
simpelweg stinkende mazzel gehad. Het zij hem gegund, maar al jaren
verschijnen er vergelijkbare meesterwerken uit de stoffige archieven,
soms met vergelijkbaar succes, zoals Gloed van Marai. Ik denk aan
Coppens & Frenks, helaas onlangs gestopt, met een onvoorstelbaar rijk
fonds. Ik denk aan uitgevers als Cossee, Atlas, Wereldbibliotheek,
Meulenhoff, Van Oorschot. Aan al die uitgaves kan Lebowski nog een
dikke punt zuigen, maar wel de grote broek aantrekken met hoogdravende
idealen die per saldo neerkomen op het uiteendrijven van collega-
boekwinkels in een sneaky marketing modelletje.
Van de week heb ik al een aantal klanten 'nee' moeten verkopen toen
ze De wandeling van Robert Walser wilden kopen. Ik heb
ze vriendelijk doorverwezen naar mijn broeders op het Koningsplein
en het Spui, leden van dit machtige verbond die zich in mijn ogen laten
misbruiken. Evenals Humo en de VPRO die aan deze Club van de Month
hun medewerking verlenen.
Deel manager van Lebowski heeft me laten weten dat Oscar
van Gelderen binnenkort graag een kopje koffie bij me komt drinken.
Misschien biedt hij me aan lid te worden van de club, met een minimale
afnameverplichting. Ik zal dan zeggen: Oscar, die club van jou, daar wil
helemaal niet bijhoren. Of je maakt ons allemaal lid;. One world or none.
Wordt het misschien toch nog gezellig.
Lebowski & zijn Club van de maand (aflevering 2)
In de vrijdagse boekenbijlage van NRC (13-2-2015) besteedt Michel Krielaars
in zijn column enige aandacht aan deze kwestie. We drukken 'n hier nog eens af.
Van verschillende kanten, waaronder enkele Amsterdamse collega's, ontvingen
we instemmende reacties. Fijn, moge het balletje verder gaan rollen…
Lebowski & zijn Club van de maand (aflevering 3)
Vannacht had ik de volgende droom over het ontstaan van die Club van 100.
Lebowski is in vergadering bijeen. Op de agenda staat de vraag: hoe kunnen wij
onze toekomstige reeks klassiekers beter in de markt zetten?
Gelukkig had Lebowski juist ene Michel als commercieel manager manager aangesteld.
Michel is afkomstig uit de textielgroothandel. Daar heeft hij geleerd
dat als je exclusieve merkjurkjes of merkonderbroeken wilt verkopen, dat je dan
het beste 100 winkels kunt aanwijzen die het exclusieve recht krijgen deze
exclusieve kleding te verkopen. Dus roept Michel: kunnen we dat ook niet
doen met onze reeks klassiekers. '
Meesterlijk, roept Oscar enthousiast, exclusiviteit onder voorwaarde van
een afnameverplichting. Wat dacht je van 25 stuks?
Minimaal, reageert Michel, dat ging met die BH's ook zo.
Dat is dan geregeld, zegt Oscar tevreden. En laat het mij verder maar verkopen
als uitverkoren winkels die hun nek uitsteken voor de klassieke literatuur.
Lebowski & zijn Club van de maand (aflevering 4)
Nadat ik Boekblad mijn kritisch stukje had toegezonden
volgden onderstaande reacties:
En toen kon ik het weer niet laten
Lebowski & zijn Club van de maand (aflevering 5)
De reacties in Boekblad blijven binnenkomen.
Lebowski & zijn Club van de maand (aflevering 6)
Donderdag 26 februari
In de literaire salon ging mijn gesproken column over Lebowski.
Hierin legde ik de kwestie uit, maar richtte mijn kritiek ook
specifiek op die meehuilende boekhandels. Zij kunnen een
strafmaatregel tegemoet zien.
Hier is een filmpje van gemaakt, dat vandaag op youtube is
gezet en inmiddels meer dan 200 keer is bekeken.
Een en ander zoemt dus door. Heel fijn.